จุลินทรีย์สังเคราะห์แสง มีประโยชน์และโทษอย่างไร

สำหรับจุลินทรีย์ที่เกษตรกรนำมาใช้กับการทำเกษตรในปัจจุบัน มีมากมายหลายชนิด รวมไปถึงฮอร์โมนทั้งหลาย

โดยกลุ่มจุลินทรีย์ส่วนใหญ่มักจะนำมาใช้ร่วมกับการปลูกผักอินทรีย์ เพื่อเอาไว้รับประทานเอง หรือทำแปลงผักปลอดสาร จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการพึ่งพากลุ่มจุลินทรีย์จำพวกนี้ ซึ่งมีอยู่ด้วยกัน 3 กลุ่มหลัก ได้แก่

• กลุ่มจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง (Photosynthetic Bacteria) ที่มีคุณสมบัติ สังเคราะห์สารอินทรีย์และสร้างความอุดมสมบูรณ์
• กลุ่มจุลินทรีย์สร้างกรดแลคติก (Lactic Acid Bacteria) คุณสมบัติ ต่อต้านเชื้อราและแบคทีเรียที่เป็นโทษ
• กลุ่มจุลินทรีย์หมัก เช่น ยีสต์ (Yeast) คุณสมบัติ ช่วยในการย่อยสลาย

สำหรับเรื่องนี้จะเน้นในส่วนของกลุ่มจุลินทรีย์สังเคราะห์แสงเป็นหลัก

จุลินทรีย์สังเคราะห์แสง คืออะไร

จุลินทรีย์สังเคราะห์แสงเป็นแบคทีเรียที่สามารถพบได้ง่าย เพราะมีกระจายอยู่ทั่วไปในธรรมชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งตามแหล่งน้ำ และยังพบได้ในแหล่งน้ำเสีย บ่อบำบัดน้ำเสีย ในบางส่วน โดยจะมีบทบาทความสำคัญในกระบวนการนำก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ไปใช้ (CO2 – assimilation) และการตรึงไนไตรเจน (nitrogen fixation) เป็นหลัก

จุลินทรีย์สังเคราะห์แสง เป็นกลุ่มจุลินทรีย์สังเคราะห์ที่มีประโยชน์สูงและส่งผลต่อการเจริญเติบโตของพืช รู้จักกันมานานแล้วในชื่อฮอร์โมนไข่ เนื่องจากส่วนประกอบหลักคือไข่สด ซึ่งเป็นโปรตีนจากธรรมชาติที่หาได้ง่าย

ประโยชน์ของจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง

จุลินทรีย์สังเคราะห์แสง เป็นแบคทีเรียที่สามารถพบได้ทั่วไปในธรรมชาติ มีบทบาทสำคัญในกระบวนการนำก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ไปใช้ (CO2 – Assimilation) รวมไปถึงการตรึงไนไตรเจน (Nitrogen Fixation) มีความสำคัญในระบบนิเวศน์ ซึ่งสัตว์ขนาดเล็กจำพวก ปลา กุ้ง หอย และปู สามารถนำมาใช้เป็นอาหารได้ ซึ่งนอกจากภาคเกษตรแล้ว ยังมีการนำจุลินทรีย์สังเคราะห์แสงไปใช้ในการบำบัดน้ำเสียจากครัวเรือนและการทำปศุสัตว์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

สำหรับที่นำมาใช้ในการเกษตรและสิ่งแวดล้อม ส่วนใหญ่จะอยู่ในกลุ่มจุลินทรีย์สังเคราะห์แสงสีม่วง ซึ่งเป็นกลุ่มที่ไม่สะสมกำมะถัน โดยแบคทีเรียชนิดนี้เมื่ออยู่ในสภาวะที่มีแสง จะเกิดกระบวนการใช้แสง ถ้าสิ่งแวดล้อมนั้นๆ ไม่มีแสงก็เปลี่ยนระบบมาเป็นกระบวนการที่ไม่ต้องใช้แสง ก็สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ ฉะนั้นจึงนำประโยชน์จากกระบวนการดำรงชีวิตนี้มาใช้ในการปรับปรุงสภาพดิน ให้เหมาะสมกับการดูดซึมสารอาหารของพืช รวมไปถึงช่วยเพิ่มผลผลิตให้แก่พืชได้อย่างมีประสิทธิภาพ

จุลินทรีย์สังเคราะห์แสงมีโทษ หรือข้อเสียอย่างไร

แต่เดิมเรารู้กันว่า ยิ่งใช้ก็ยิ่งมีประโยชน์ มักจะไม่เจอโทษหรือผลเสียหาย แต่ปัจจุบันมันเกิดขึ้นแล้ว เนื่องจากการใช้จุลินทรีย์ที่เกิดจากการหมักดองประเภทนี้ มันจะทำให้เราได้จุลินทรีย์จริง หรือ อาจได้เชื้อโรคที่เข้าใจว่าเป็นประโยชน์ มีคนสงสัยกันไหมในข้อนี้

ตามที่หลายคนตั้งข้อสันนิษฐานไว้ว่าในส่วนของการปนเปื้อนของหัวเชื้อจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง และนำมาซึ่งเชื้อที่สามารถก่อโรคระบาดสู่เกษตรกรผู้ใช้ เนื่องจากผลของการใช้ของหมักมาเป็นอาหารให้หัวเชื้อและเกิดการปนเปื้อน

ข้อสังเกตุคือ “ถ้าสีแดงที่พบนั้น คือ แบคทีเรียสังเคราะห์แสงจริง น้ำสีแดงหรือสีเขียวก็ไม่ควรจะมีสีเมื่อหมักตั้งไว้ในที่ร่ม เนื่องจากไม่เกิดการสังคราะห์แสงจริง (ไม่โดนแสง)”

ข้อพิสูจน์แล้วคือ “จุลินทรีย์สังเคราะห์แสงสามารถเจริญได้ทั้งในแบบใช้แสงและไม่ใช้แสง 
นอกจากนี้ ไม่เคยพบรายงานใดที่ระบุว่าจุลินทรีย์สังเคราะห์แสงเป็นสาเหตุในการเกิดโรคต่อเกษตรกร นักวิจัยของญี่ปุ่นเป็นชาติแรกที่ค้นพบว่านอกจากจะมีประโยชน์กับพืชแล้ว สามารถผสมอาหารเพื่อเลี้ยงสัตว์ได้ด้วย”

แต่ก็ยังไม่จบที่ว่า เชื้อที่ก่อโรคสามารถพบได้ตามธรรมชาติทั่วไป เพราะในธรรมชาติ มีจุลินทรีย์หลายชนิดที่สร้าง pigment เม็ดสีในเซลล์ได้ เช่น ยีสต์ รา รวมถึงแบคทีเรีย ถึงจะไม่มีกระบวนการสังเคราะห์แสงแต่เซลล์ก็ยังแดงได้ นี่จึงเป็นสาเหตุที่หลายคนกลัว ว่าการใช้จุลินทรีย์ที่ไม่ได้ผ่านการทำอย่างถูกวิธี จะมีการปนเปื้อนของเชื้อที่ก่อโรคตั้งแต่คราวแรก และอาจทำให้เกิดโทษมากกว่าได้ประโยชน์ต่อผู้ใช้งาน

หากใครทำเกษตรแล้วไม่มีจุลินทรีย์สังเคราะห์แสงไว้ติดสวน แสดงว่ายังทำเกษตรไม่เป็น เพราะเป็นจุลินทรีย์ที่สามารถใช้ได้บ่อยและครอบคลุมหลายอย่าง ทั้งการฉีดพ่นทางใบเพื่อบำรุงใบและดอกผล หรือการฉีดพ่นทางรากเพื่อใช้เป็นปุ๋ย บำรุงดิน ปรับสภาพดินให้พืชหาอาหารได้ดีขึ้นก็ทำได้ และการใช้ก็ไม่มีอันตรายใดกับพืช ยิ่งใช้บ่อย พืชยิ่งงอกงาม

รู้อย่างนี้แล้ว จะไม่ลองหาจุลินทรีย์ที่ว่ามาข้างต้นทั้งหมดหรือบางอย่างก็ได้นี้ ไปใช้กับการทำเกษตรอินทรีย์ของคุณดูล่ะ รับรองว่า จะไม่ผิดหวังอย่างแน่นอน

ดูข้อมูลเรื่อง วิธีการทำจุลินทรีย์สังเคราะห์แสงใช้เอง